MİTOLOJİ
Güzel Seteney'in Ökyüsü
Nart halkının yaşlı bir Prens'i vardı, bu Prens'in ismi Jak'ej idi. Acımasız bir Pşı idi Jakej. Halka etmediğini bırakmaz, hepsinin düşmanlığını kazanırdı. Nartlar bir gün gizlice toplanıp düştükleri durumu tartışırlar. Olayı öğrenen Jak'ej, adamları ile toplantıyı basar, tümünü dayaktan geçirir, olmadık acı çektirir. Aradan bir süre daha geçer. Yine toplanırlar. Yaşlılar yeni bir başkan seçmek üzere isim saptamağa başlarlar. Nart Wuezırmes ve Nart Aşemez şöyle derler:
— "Ey Nartlar. Kimi ararsınız? Savaşta yol gösterenimiz, barışta danışmanımız, gelecekten haber verenimiz, kısacası bizi gerçekte yöneten kimdir?"
Toplantıya katılanlar, tüm Nartlar ayağa kalkıp koro halinde haykırır:
"—Güzeller güzeli, bilgeler bilgesi Seteney Guaşe.."
"—Öyleyse, bundan böyle yöneticimiz, Seteney Guaşe'dir."der Nart Wuezırmes. Hepsi öneriyi kabul eder.
Toplantıdan ve alınan kararlardan haberdar olan Jak'ej, ordusu ile Seteney ve yandaşlarını tutsak etmek için yürüyüşe geçer. Seteney ve arkadaşları daha erken davranıp Jak'ej'in ordusuna, beklenmedik bir baskın verirler. Jak'ej'in kuvvetleri dağılır, kendisi de canını zor kurtarır.
Yenilgiyi kabullenmeyen Jak'ej dağlarda yaşayan Çoban Guerguen'den yardım ister. Jak'ej'in elçisi olan genç, Prens'in istediğini Guerguen'e iletir.
"—Askere gitmek benim neyime, bizde böyle bir gelenek yok, gelsem bile domuzlarıma, koyunlarıma kim bekçilik edecek, kim otlatacak?
"—Ben çobanlık yaparım" der delikanlı.
"—Say bakalım hayvanları, eğer doğru sayarsan sana güvenerek bırakabilirim onları"
"—Koyunların büyüğü dokuz, alnı ak olanı on, topallayanlar, on iki, kulağı dik olan kırk"
Delikanlı sayamaz sürüyü ve geri döner. Dönerken atı ile bir buğday tarlasından geçer. Bir buğday başağı üzengi ile ayağı arasına sıkışır, haberi olmaksızın başağı da birlikte götürür. Toplantı yerine ulaştığında, arkasından başka bir genç yetişir;
"—Nartlar buğday başağını çaldınız, başağımı verin.." der. "—Buğday başağını çalan yok aramızda."
"—Ben her gün başaklarımı tek tek sayarım, biraz önce buraya gelen atlı kopardı benim başağımı.."
"—Verin onu geri, " diretir, genç çiftçi. Nart uluları şaşırırlar delikanlının aklına ve de hesap yeteneğine. Hemen onu Jak'ej'in yanına götürürler. Jak'ej de çok beğendiği bu genci Guerguen'in yanına, elçi olarak gönderir. Delikanlı Guerguen'in sürüsünü eksiksiz olarak sayar. Bunun üzerine Guerguen sürüsünü bu delikanlıya teslim ederek Jak'ej'in ordusuna katılmaya Seteney ve yandaşlarına saldırmayı kabul eder. Jak'ej'in ordusu Guerguen'i takviye alarak Seteney'in oturduğu bölgeye doğru yola çıkar. Bir kısmı Guerguen'in saflığı ile alay edip ona bir oyun oynamaya karar verirler. Atlarının burunlarını iple bağlar gibi yaparlar.
"—Ne yaparsınız, neden bağlarsınız atlarınızın burunlarını ?" sorar çoban.
"—Gece kişneyen olursa düşmanın haberi olur. Kişneyen atın sahibini savaşa almayacağız..."
Guerguen onlara kanıp atının burnunu bağlar. Sabaha dek nefessiz kalan at ölür. Sabah kalkıp atının öldüğünü gören Guerguen ağlayıp dövünür. Arkadaşları;
"—Atı olmayanın savaş ganimetlerinden de payı yoktur." derler ve kahkahalarla gülerler. Sinirlenen Guerguen atının dört ayağını birbirine bağlar, ölü atı sırtına alıp arkalarından yürür. At ölüsü sırtında gelen adamı ve arkasındaki orduyu gören Seteney'in yandaşları, "Böyle bir ordu ile baş edilemez" diyerek dağılırlar.
Guerguen savunmasız kalan Seteney'in evine girer, onu elinden tutup getirir, kendi bölgelerine dönerler. Guerguen Seteney'i koyun sürüsünün bulunduğu ahıra bitişik olan kendi kulübesine götürmeğe kalkar. Askerler buna karşı çıkar;
"—Ne yapıyorsun?, O'nu Prensimize teslim etmeliyiz.."derler. Guenguen bu öneriyi kabul etmez:
"—Atım öldüğünde ganimetten payım olmadığını söylemiştiniz. Şimdi de size ben pay vermiyorum. Kız benim esirimdir, benimdir."der.
Koşup durumu Prens Jak'ej'e haber verirler. Jak'ej büyük bir öfke ile gelip Guerguen 'e çatar. Guerguen Prens Jak'ej'i öldürür. O çağdan beri Nart halkının Bey, Prens kabul etmediği, başlarına buyruk yaşadıkları anlatılır destanlarda...
Anlatan Hadjawuad Umar, 1971 Ağustosunda Mudarey (Methiye) köyünde derlenmiştir.
KAYNAK KÜNYESİ: Mitoloji ve Nartlar, Ankara 1990, Kafdağı Yayınları, s.156-157
-
Pharmat
17 Haziran 2015, Çarşamba -
Soskan Solsa, Yedi Kardeş Ve Altmış Närt Erstxó
01 Mayıs 2015, Cuma -
Sosrıkua'nın Doğuşu
23 Şubat 2015, Pazartesi -
Sosrıkua'nın Nartlara Ateşi Getirmesi
24 Ağustos 2012, Cuma -
Güzel Seteney'in Ökyüsü
24 Ağustos 2012, Cuma -
Asetinler'de Nart Efsaneleri
31 Temmuz 2012, Salı -
Sozrıko Ölüler Ülkesinde
31 Temmuz 2012, Salı