KİM KİMDİR?
Dişnuo Tarık Cemal Kutlu
10 Nisan 1944 yılında Göksun (Kahramanmaraş) ilçesine bağlı Çardak beldesinde doğdu. Baba adı Cemal, anne adı Naime’dir. Çeçenlerin Dişnuoy boyuna mensuptur. İlk, orta ve lise öğrenimini Kahramanmaraş’ta tamamladı. 21 Temmuz 1971 tarihinde İ. Ü. Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü’nü bitirdi. 30 Nisan 1969 - 15 Şubat 1974 tarihleri arasında mezun olduğu bölümün Seminer Kütüphanesinde memurluk yaptı. Askerliğini yedek subay olarak Ankara’da tamamladıktan sonra, İstanbul Vefa Lisesi’ne (daha sonra Eminönü Vefa Anadolu Lisesi adını aldı) Türk Dili ve Edebiyatı Öğretmeni olarak atandı. 15 Ekim 1996 yılında, 27 yıl 1 ay devlet hizmetinden sonra kendi isteğiyle emekliye ayrıldı. Evli ve iki çocuk babası idi..
YÖK’ün 13. 11. 1990 tarih ve 21567 sayılı yazısıyla “Türk Filologu” unvanına sahip oldu. Çeçenler ve Çeçenya hakkında pek çok telif ve Çeçence’den çevrilmiş makalesi yayımlandı. Bu çalışmalarının bir sonucu olarak 24 Mart 1998 günü Çeçen-İçkeriya Cumhuriyeti Devlet İlimler Akademisi Onur Üyeliğine seçildi.Çeçen dilini mükemmel derecede bilen Tarık Cemal Kutlu en verimli çağında yakalandığı amansız hastalıktan kurtulamayarak 25 Kasım 2004 yılında 60 yaşında vefaat etti. Arkasında, basıldığını göremediği Çeçen Direniş Tarihi de olmak üzere onlarca eser bırakanTarık Cemal Kutlu yaşarken kıymeti bilinmemiş yeri doldurulamayacak bir kültür insanı idi.
Şu eserleri vardır:
Çeviriler:
1.Zelimhan, (roman, Mohmad Mamakayev’den,) E Yayınları; İstanbul 1986.
2.Zelimhan, (roman, Mohmad Mamakayev’den) Anka Yayınları; İstanbul 2002
3.İmam Şamil’in Gazavatı, İstanbul 1987 (Muhammed Tahirül-Karakhi’den Osmanlıcası: Tahirül Mevlevî, sadeleştirilmiş) Gözde Kitapları
4.Kafkasya Müridizmi, İstanbul 1987 (Aytek Kundukh’tan, Gözde Kitapları)
5.XVIII. Yüzyılda Çeçen-İnguşya Halkıyla Rusya Arasındaki İlişkiler, (Yavus Axmadov’un Rusça eserinin daktiloya çekilmiş Çeçencesinden). Sorun Yayınları İstanbul 2000.
6.Ekimin Yetiştirdikleri, İstanbul 2001 (Moxhmad Sulayev’den, Sorun Yayınları)
7.Çeçen Masalları, İstanbul 2001 (Okyanus Yayınları)
8.Çeçen Nart Efsaneleri, Anka yayınları
9.Taymin Biybolat-Üç kardeş, İstanbul 1985
10.‘Umar ‘Êla’nın Hünerleri, İstanbul 1984
Telifler:
1.İmam Mansur, İstanbul 1987, 64 s. (Gözde Kitapları) [Bu kitap İtalyancaya çevrilip 1989’da Milano’da; Arapçaya çevrilip 1990 yılın’da Amman’da da basılmıştır. ]
2.Çeçenya 95, İstanbul 1995 (Çeçen-Kafkas Dayanışma Komitesi Yayını)
3.Çeçen Atasözleri, Çardak Kültür Derneği ( Kafkas Çeçen Kültür Derneği) Yayını:1, İstanbul 2003.
4.Çeçen Direniş Tarihi (İlk Çağlardan 31 Ağustos 1996’ya kadar) Anka yayınları, İstanbul 2005.
Tamamlanmış, basılmamış eserleri
1.Çeçence Türkçe Sözlük (takriben 25.000 kelime)
2.Çeçence Hayvan Adları Sözlüğü
3.Çeçence Bitki Adları Sözlüğü
4.Çeçen Gramer Terimleri Sözlüğü
5.Çeçen Dilbilgisi (çeviri: İ. Arsanov’dan)
Makaleleri
1.“Abrek Zelimhan hakkında” & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 62, 63, İstanbul 1986
2.“Mohmad Mamaka” & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 9, İstanbul 1971
3.“Molla Muhammed Yaraği ve Medresesi” & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 71-72-73, İstanbul (Tarihsiz)
4.“Risale-i ahval-i Dağıstan” & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 38, 39, İstanbul 1976
5.“Vaynax dilleri başlıca özellikleri” & Kafkas dilleri, İstanbul 1990. [Şu eserden çeviri: İ. Arsanov. Hinclêra noxçi mott, başlangıç bölümü]
6.Xaraçuolu Zelimxan &Kuzey Kafkasya dergisi, S. 63, İstanbul 1986, s. 21. [Şayxi Arsanukayev’den çeviri şiir]
7.“1877-1878 Çeçen-Rus savaşındaki direnişçilerden Umma Haci ile oğlu Dâda’nın asılması”, Kafkasya Gerçeği dergisi, S. 5, Samsun 1991. [Çeviri: ‘Abdullayev, Ziyaudi. “Jass xin yistuonca ghalghazaqiyçu Volkovs düycu” & Qhuonaçiyn oylanaş, Groznıy 1973, s. 43-56.)
8.“Ahmet Canbek’i Yitirdik” & Kuzey Kafkasya dergisi, Yıl: 8, Nisan Mayıs S. 48, İstanbul 1978.
9.“Argun Yöresi Çeçen Çiftçilerinin 1860-1861 Yılları İsyanı” & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 85-86, İstanbul 1992 [Çeviri: S. A. İsayev. Organan okrugan noxçiyn âxarxuoyn 1860-1861-çuy şeran ghattam, ORGA-1, Groznıj 1990]
10.“Assalı Yaşlı Kazak Volkov’dan” & Kuzey Kafkasya dergisi, Mart Nisan Mayıs Haziran, S. 66-67, İstanbul 1987 [Jabdullayev, Ziyaudi. “Jass xin yistuonca ghalghazaqiyçu Volkovs düycu” & Qhuonaçiyn oylanaş, Groznıy 1973, s. 43-56.* den çeviri]
11.“Aydamirov Abuzar”, Argun gazetesi, S. 1, İstanbul 15 Haziran 1991.
12.“Çar’ın kendi topraklarına Yabancı halkı yerleştirmesi politikasına karşı Çeçenlerin 1865 yılındaki ayaklanması” & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 87-88, İstanbul 1993 [ Çeviri: S. A. İsajev. “Nax maxkax bâxaran paççaxhan politikana düoxhala noxçaşa 1865-çu şaraxh âyina ghattam” & ORGA-2, Groznıy 1989]
13.“Çeçen dili, grameri üzerinde yapılan çalışmalar & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 20, 21, 22, İstanbul 1973, 1974 [Şu eserden çeviri: İ. Arsanov. Hinclêra noxçi mott, başlangıç bölümü]
14.“Çeçen kabilelerinin ve boylarının adları & Argun gazetesi, S. 9, İstanbul 15 Şubat 1992
15.“Çeçen, İnguş ve Batsçanın Urartuca ile ilişkisi” & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 83-84, İstanbul 1991 [Kati Zajndin Çokajev’in Vajnêxan muott a, istori a, Groznıj 1977, s. 1-26’dan çevrilmiştir.]
16.“Çeçence Alfabeler”, Çeçenistan dergisi, S. I, Sivas 1996.
17.“Çeçence kavim adı olan bazı terimlerin açıklanması, kök, ek ve ses bilgileri hakkında bir deneme” & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 37, 38, 39, İstanbul 1976
18.“Çeçenler”, & “Dili, edebiyatı ve tarihi ile Çerkesler’de bölüm, İstanbul 1993
19.“Çeçenya, Rusya ve liderleri” & Tarih Boyunca Rusların Çeçen Katliamı, İstanbul 1995
20.“Çeçenya’nın bugünü, dünü, geleceği” & Mülkiyeliler Birliği dergisi, S. 177, Ankara Mart 1995
21.“Çerkes Musa Kundukhov Paşa” & Tarih ve Toplum dergisi, S. 36, İstanbul 1986
22.“Emir Nart Ahmet Khan’ın Çeçence bir Nazmının çevirisi” & Kuzey Kafkasya dergisi, Yıl: 6, S. 33-34, İstanbul 1975-1976
23.“Gazavat döneminde İmam Hadis” & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 44, İstanbul 1977
24.“Göç, katliam ve sürgün” & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 1223, İstanbul 1972-1973
25.“Gönül Desteği” Kuzey Kafkasya dergisi, S. 33-34, Yıl: 6, İstanbul 1975-1976 [X. Maxtjev’den çeviri öykü]
26.“Homsara Elbiyka, Madiyn Cammirza ve Tiymin Biybuolt haskkında bir anonim destan” & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 44, İstanbul 1977
27.“Kafkas Kartalı Şeyh Şamil, Çar Tabancası” & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 20, İstanbul 1973
28.“Kartalın Vasiyeti” & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 19, İstanbul 1973 [Moxhmad Mamakajev’den çeviri şiir]
29.“Konak” & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 23-47 İstanbul 1974-1978 [Ahmet Mithat Efendi’den sadeleştirilme, sadeleştirme tamamlanamadı]
30.“Nefise’nin Aşk Destanı” & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 28-34. [Mohmad Mamakayev’den çeviri, manzum destan]
31.“Ortak düşmana karşı: XIII-XIV Asırlarda Kuzey Kafkasya ile Kafkasötesi Halklarının Savaşlardaki Dayanışması” & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 85-86, İstanbul 1992 [Şu eserden çevrilmiştir: Hacı Hiziriyev, Juqharçu mostaghçunna döxhala” & ORGA-3, Groznıj 1989, s. 88-89]
32.“Şimalî Kaflasya’da Çeçenler” & Birleşik Kafkasya dergisi, S. 13-14-15, İstanbul 1967-1968
33.“Taymin Baybolat - Kafkas Masalları” Çizgi Roman & çizeri:Faruk Kutlu, Bizim English, S. 11-14, İstanbul 1982- 1983
34.“Zamanımızın Kahramanı’nda Kafkasyalı tipi ve Kafkasya” & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 2, 3, 4, İstanbul 1970-1971
35.Başlangıçtan 1864’e kadar, Ana Hatlarıyla Kuzey Kafkasya’nın Tarihçesi” & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 1, İstanbul 1970
36.Dağıstan ve Avar Edebiyatı & Kuzey Kafkasya dergisi, Yıl: 5, S. 26-27 İstanbul 1974, S. 28-29 İstanbul 1975
37.Sovyet Dağıstan ve Çeçen edebiyatı” & Cumhuriyet gazetesi, İstanbul 26 Haziran 1976]
38.Toprak Sana Şükürler olsun & Kuzey Kafkasya dergisi, Yıl: 8, S. 47, İstanbul 1978 [Moxhmad Mamakayev’den çeviri şiir]
39.Töre (Öykü) & Kuzey Kafkasya dergisi, Yıl. 6, S. 33-34, İstanbul 1975-1976
40.XVIII. Yüzyılda Çeçen-İnguşya Halkıyla Rusya Arasındaki İlişkiler (Yavus Axmadov’un Rusça eseri. Adı geçene bak.), Sorun Yayınları, İstanbul Eylül 2000, 148 s.
41.Yaz Gecesi & Kuzey Kafkasya dergisi, S. 17, İstanbul 1973 [Moxhmad Mamakayev’den çeviri şiir]